Σκόρπιες σημειώσεις Γ3 Μοντέρνα & σύγχρονη τέχνη

10ο μάθημα

κυβισμός

Portrait of Gertrude Stein, 1906

Pablo Picasso

δεν απεικονίζει την πραγματικότητα, την πλάθει

"Η διαμεσολάβηση της αναπαράστασης γίνεται πιο σημαντική από την πραγματικότητα."

Ν. Δασκαλοθανάσης

επηρεασμός από ιβηρικά γλυπτά

αμφισβήτηση των ψευδαισθητικών συμβάσεων της απεικόνισης

10ο μάθημα Μοντέρνας & σύγχρονης τέχνης 

12-1-2018  

[ΝΙΚΟΣ ΔΑΣΚΑΛΟΘΑΝΑΣΗΣ]

Les Demoiselles d'Avignon  1907

Πικάσο, ο μαέστρος της φόρμας
η εικόνα θεωρείται κάτι το ασύλληπτο, το ασύστατο, το μη δεδομένο
η πρώτη πράξη ρήξεως
ξεπερνά την ποιητική των φωβ
ξεπερνά το μεσογειακό μύθο του Ματίς

Les Demoiselles d’Avignon marks a radical break from traditional composition and perspective in painting. It depicts five naked women with figures composed of flat, splintered planes and faces inspired by Iberian sculpture and African masks. The compressed space the figures inhabit appears to project forward in jagged shards; a fiercely pointed slice of melon in the still life of fruit at the bottom of the composition teeters on an impossibly upturned tabletop. These strategies would be significant in Picasso’s subsequent development of Cubism, charted in this gallery with a selection of the increasingly fragmented compositions he created in this period.
Picasso unveiled the monumental painting in his Paris studio after months of revision. The Avignon of the work’s title is a reference to a street in Barcelona famed for its brothel. In Picasso’s preparatory studies for the work, the figure at the left was a man, but the artist eliminated this anecdotal detail in the final painting.
Les Demoiselles d'Avignon is one of the most important works in the genesis of modern art. The painting depicts five naked prostitutes in a brothel; two of them push aside curtains around the space where the other women strike seductive and erotic poses—but their figures are composed of flat, splintered planes rather than rounded volumes, their eyes are lopsided or staring or asymmetrical, and the two women at the right have threatening masks for heads. The space, too, which should recede, comes forward in jagged shards, like broken glass. In the still life at the bottom, a piece of melon slices the air like a scythe.

[μεγάλο μέγεθος του έργου 243.9 cm × 233.7 cm]

Απομάκρυνση από τη ρεαλιστική αναπαράσταση

Ψυχολογική εκφόρτιση

Ο τρισδιάστατος χώρος δεν αναπαριστάται στον καμβά

Συμπίεση του χώρου & των 5 γυναικείων μορφών
επαναπραγμάτευση της σχέσης έργου - θεατή

Μορφολογική ερμηνεία: ο πίνακας - κλειστό σύστημα

Προσωπεία αντί γυναικείες μορφές
αναπάντεχη επίθεση κατά της ιδέας της ομορφιάς της γυναίκας

Αφρικανικές μάσκες

Πρωτοκυβιστικά στοιχεία

Ποιο είναι το θέμα;

Υπερβαίνει την παράδοση αναπαράστασης του γυναικείου γυμνού

Πρωτόγονη κατάσταση γυναικείας μορφής
 Ο Πικάσο κινείται ενάντια τη χαλαρή χωρικότητα
στηρίζεται στις αντιθέσεις
παρεμβαίνει στην ιστορική πραγματικότητα
έλλειψη στιλιστικής ενότητας του πίνακα
η ουσία του πίνακα είναι το τρομερό βλέμμα των δεσποινίδων
αποτροπιασμός (λειτουργούν σαν τη Μέδουσα)

His last well known self-portriat was done a little less than a year before his death, entitled Self Portrait Facing Death
(June 30, 1972).

 βαθιά ριζωμένη αγωνία του Πικάσο για το θάνατο
σεξ - τέλος της ζωής

 Jacques Doucet's hôtel particulier, 33 rue Saint-James, Neuilly-sur-Seine, 1929
αγοράστηκε από το σχεδιαστή μόδας και συλλέκτη έργων τέχνης από τον ίδιο τον Πικάσο

Η δημόσια ζωή του έργου είναι πολύ περιορισμένη μέχρι που αγοράστηκε από το MoMA
 The Museum of Modern Art, New York. Purchased from Seligmann, through the Lillie P. Bliss Bequest, in 1937. Transaction completed in 1939

Ενώ από την εποχή του TIZIANO [1534] τα γυμνά προσφέρονται στο αντρικό βλέμμα…

Οι δεσποινίδες της Αβινιόν δημιουργούν αμηχανία στο θεατή

                    Iberian female sculpture from 3rd or 2nd century BC

African Fang mask similar in style to those Picasso saw in Paris

Le bonheur de vivre       1905-6

Η χαρά της ζωής

Henri Matisse

Άφυλο

Ίδιος πυρήνας προβληματισμού με τις δεσποινίδες του Πικάσο

Νεοτερικότητα - αντιφατικά συναισθήματα

εδώ οι φιγούρες αιωρούνται

Paul Cézanne's 
Les Grandes Baigneuses (1906, oil on canvas, 210.5 × 250.8 cm.,

                                                 Gauguin
           1894, Oviri (Sauvage), partially glazed stoneware, 75 x 19 x 27 cm




Degas
 Waiting , monotype. Picasso donation,
ο Πικάσο συνέλεγε τέτοιες μονοτυπίες του Ντεγκά με σκηνές από πορνεία

Pablo Picasso, Nus (Nudes), 1905, graphite on paper
τα γυμνά, επιμήκεις μορφές, όπως στο "άνοιγμα της 5ης σφραγίδας" του Θεοτοκόπουλου

Πρώιμο ασπρόμαυρο σχέδιο των δεσποινίδων

τιμωρία της αμαρτίας;
τελικά εγκαταλείπει την ηθικολογική αντίφαση ηθικού / αμαρτωλού άντρα σε επίσκεψη πορνείου
εγκατέλειψε & την αλληγορία memento mori
Έτσι ο πίνακας γίνεται... Le bordel philosophique

Σχέδιο memento mori

[ο φοιτητής της ιατρικής εισέρχεται στο πορνείο κρατώντας νεκροκεφαλή]

Φροϊδικές ερμηνείες

Στο όνειρο οι πέντε απειλητικοί λύκοι - στον πίνακα οι πέντε απειλητικές γυναίκες του πορνείου;

Ψυχολογικό τραύμα

Καραβάτζιο Μέδουσα 1597

οι "δεσποινίδες" λειτουργούν αποτροπιαστικά όπως το βλέμμα της Μέδουσας που παγώνει το θεατή...

Όπως ο Πουσέν είπε για τον Καραβάτζιο ότι γεννήθηκε για να καταστρέψει τη ζωγραφική, έτσι κι ο Ματίς έβαλε τα γέλια όταν είδε τις "δεσποινίδες"...
το έργο αργεί να γίνει αποδεκτό...

L'Origine du monde     η προέλευση του κόσμου  1866

Gustave Courbet

Απόρριψη του εξιδανικευμένου ακαδημαϊκού γυμνού, δηλ. μυθολογικές σκηνές που κρύβουν ηδονοβλεπτική πορνογραφία

Το αθέατο έργο

Το 2014 η Λουξεμβουργιανή καλλιτέχνις Deborah De Robertis έκατσε μπροστά από το έργο επιδεικνύοντας το αιδοίο της…

Louise Bourgeois

Le Regard 1966

Μάτι, αιδοίο , γέννα;;;

Σουρεαλιστικό γλυπτό - θηλυκότητα

Picasso το χαρέμι  1906

Ευνουχισμένος άνδρας;

Diego Velázquez

Las Meninas    1656

Μνημειώδες έργο του βλέμματος

Κρίση της αναπαράστασης - ποιος κοιτάζει ποιον;

Πικάσο

Γυναικείο κεφάλι

Μπρούντζινο άγαλμα   1906

Κυβισμός - πολλές όψεις του αντικειμένου

Τι σημαίνει χώρος;

Georges Braque (1882-1963)

Houses at L'Estaque (1908)
Kunstmuseum, Berne.
An early form of Cubism.

 In 1908, art critic Louis Vauxcelles again, in his review of Georges Braque's exhibition at Kanhweiler's gallery called Braque a daring man who despises form, "reducing everything, places and a figures and houses, to geometric schemas, to cubes.

Πορτρέτο του Daniel-Henry Kahnweiler    1910

Πικάσο

[ο Κάανβαϊλερ ήταν έμπορος & ιστορικός της τέχνης που υποστήριζε καλλιτέχνες που ο ίδιος θεωρούσε σημαντικούς και οι οποίοι ΔΕΝ υποστηρίζονταν από άλλους εμπόρους, ώστε να έχει την αποκλειστικότητα στα έργα τους μέσω της δικής του γκαλερί στο Παρίσι. Ανέδειξε τον κυβισμό, και τους άγνωστους τότε Kees van Dongen, André Derain, Fernand Léger, Georges Braque, Juan Gris, Maurice de Vlaminck & φυσικά τον Πικάσο. Υπέγραφε συμβόλαιο για την αγορά ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΕΡΓΩΝ τους και τους απαγόρευε να εκθέτουν στις καθιερωμένες πια εκθέσεις Salon des Indépendants & Salon d'Automne..

Σημαντικότατο έργο του

Der Weg zum Kubismus = ο δρόμος προς τον κυβισμό.]

Αναλυτικός κυβισμός
συστολή της παλέτας: ΜΟΝΟΧΡΩΜΙΑ
επιπεδοποίηση του οπτικού χώρου 
ΑΠΌΛΥΤΗ ΕΠΙΠΕΔΟΠΟΊΗΣΗ
τάση προς το γεωμετρικό

Σκεπτόμαστε για το έργο

ΔΕ βασιζόμαστε στο βλέμμα μας

J. Jones: He demolished everything people had believed a portrait to be for the past 2,000 years or so.

Georges Braque

Le Portugais   1911-2

Υποκειμενικό ύφος

Εναλλαγή φωτός-σκιάς

Νέο στοιχείο: εισαγωγή γραφής

'as part of a desire to come as close as possible to a certain kind of reality, in 1911 I introduced letters into my paintings', Braque

Για την κατανόηση απαιτείται σκέψη, ΟΧΙ απλώς το μάτι

Παλιά: το υποκείμενο πρωταγωνιστής της ιστορίας

Παράβλεψη της ομάδας

Το [προσωπικό ύφος ΞΕΧΩΡΙΖΕΙ τον καλλιτέχνη
 από την αναγέννηση και μετά, ενώ ο μεσαίωνας ήταν κυρίως μια κοινωνία που βασιζόταν στο σύνολο - το παράδειγμα του καθεδρικού ναού]

ΑΝΤΙΘΕΤΩΣ οι Πικάσο & Μπρακ

ΔΕΝ προβάλλουν την προσωπικότητά τους [για κάποιο διάστημα ΔΕΝ υπέγραφαν καν τα έργα τους, τα οποία μάλιστα έμοιαζαν πολύ]

Georges Braque, 1909–10, Pitcher and Violin, oil on canvas, 116.8 x 73.2 cm, Kunstmuseum Basel

Καρφί στο πάνω μέρος του πίνακα

Αναίρεση ουσιοκρατικής θεωρίας

Συλλογική σύνταξη της εικόνας

Σαν κομματάκια lego

Picasso
βιολί 1912
κολλημένο χαρτί και κάρβουνο

το αριστερά δημιουργεί τη συμπαγή όψη του βιολιού
το δεξιά λειτουργεί ως υποκατάστατο των νερών του ξύλου
σαν "αυθαίρετο σημείο"
ρήξη με το παλιότερο εικονικό νατουραλιστικό σύστημα αναπαράστασης

La Nature morte à la chaise cannée 1912   

“Νεκρή φύση σε καρέκλα με πλεκτό πάτο”

Pablo Picasso

Αν και ο Degas ήταν ο πρώτος που έβαλε υλικά κομματάκια φουρό σε πίνακά του με μπαλαρίνες, οι κυβιστές θεωρούνται οι εφευρέτες του κολάζ, το 1912.

Συνθετικός κυβισμός

Σύνδεση με πραγματικό κόσμο

“Θα ζωγραφίσουμε ότι είναι στην επιφάνεια, μέσα σ’ αυτή ή πίσω απ’ αυτήν;”

Οβάλ πίνακας καδραρισμένος με πραγματικό σχοινί
διαχωρισμός μεταξύ του οπτικού και του απτού

Georges Braque
 Compotier et verre (Premier papier collé), 1912
"πιατέλα με φρούτα και ποτήρι" 
κάρβουνο & κολλημένο χαρτί
το πρώτο κυβιστικό κολάζ (συγκόλληση)

ο κυβιστής της σκιάς

Κάρβουνο και κολλημένο χαρτί

Υπόσκαψη αισθητηριακής βεβαιότητας

Μοντερνισμός: αμφισβήτηση ικανότητας βλέμματος

Georges Braque
Homage to J.S. Bach   1911-2
αφοσίωση στον ΟΠΤΙΚΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ των εικαστικών τεχνών

Αpollinaire

Calligrammes

1913-6

Παιχνίδι με τα τυπογραφικά στοιχεία

Ανάγνωση ποιημάτων με οπτικούς όρους

Σχήμα - νόημα ποιήματος
συγχώνευση λεκτικού και οπτικού 
τίποτε δεν είναι πια ένα μόνο πράγμα

Marcel Broodthaers (Bέλγος, 1924–1976)

Σβήνει τη γραφή

Κωδικά συστήματα

Επί τροχάδην, μετά  έδειξε μερικούς πίνακες των επιγόνων:

 Leger, Gris & Gleizes

9ο μάθημα

Expressionismus

die  Brücke

                                               ξυλογραφία του προγράμματος

Programm der Künstlergruppe Brücke 1906

„Mit dem Glauben an Entwicklung, an eine neue Generation der Schaffenden wie 

der Geniessenden rufen wir alle Jugend zusammen. Und als Jugend, die die 

Zukunft trägt, wollen wir uns Arm- und Lebensfreiheit verschaffen gegenüber den 

wohlangesessenen, älteren Kräften. Jeder gehört zu uns, der unmittelbar und 

unverfälscht wiedergibt, was ihn zum Schaffen drängt.“

Το πρόγραμμα της ομάδας καλλιτεχνών “Γέφυρα” 1906

Καθώς πιστεύουμε στην πρόοδο και σε μια νέα γενιά 

ανθρώπων που δημιουργούν και απολαμβάνουν, καλούμε 

όλους τους νέους να συνταχτούν μαζί μας. Καθώς είμαστε 

νέοι – φορείς του μέλλοντος, θέλουμε να εξασφαλίσουμε 

χώρο ελευθερίας για τις ζωές μας, ενάντια στις παλιές 

καλοβολεμένες δυνάμεις του παρελθόντος. Μαζί μας είναι 

όποιος αποδίδει με αμεσότητα και εντιμότητα ό,τι τον ωθεί 

στη δημιουργία.

πρωτοπορία της τέχνης

&

πολιτική πρωτοπορία

Ernst Ludwig Kirchner 

Standing Nude with Hat   1910

αχαλίνωτη σεξουαλικότητα

 Dodo with japanese umbrella

 Ernst Ludwig Kirchner

 Badende im Raum

Ernst Ludwig Kirchner 

 απαξίωση γυναικείου σώματος;

φαλλοκρατική οπτική;

 Photograph by Ernst Ludwig Kirchner in 1915 of his Berlin Studio at Körnerstraße 45 in Berlin-Steglitz. Kirchner's student Werner Gothein and his partner Erna Schilling sit on the bed. In front of them are a woman of unknown identity and Hugo Biallowons, naked, an Expressionist dancer. The painting behind them is Dodo with a Large Fan (1910) by Kirchner.

δρόμος στη Δρέσδη   1908 / 1919

                       Ernst Ludwig Kirchner

παιδί - καρικατούρα

τα θέματα των Γερμανών εξπρεσιονιστών: ο δρόμος, άνθρωποι στο καφενείο

μια έρευνα για τη γένεση της καλλιτεχνικής πράξης

αγωνία του μοντέρνου ανθρώπου

μία ΦΟΒΕΡΗ ομορφιά

Ο Κίρχνερ, αντίθετα από την αφαίρεση των πρωτόγονων που κατευνάζει, εντείνει τη διέγερση από το χάος του κόσμου...

Marzella   1910 

Ernst Ludwig Kirchner

ένα πικρός, σχεδόν δυσάρεστος, πίνακας

 κατεστραμμένο κορμί, καταβροχθίζεται από την υπερβολή του στόματος, των χειλιών και των μαλλιών

τα βαθιά περιγράμματα έχουν μεταφερθεί από την ξυλογραφία στη ζωγραφική

ευθείες γραμμές και γωνίες, ΟΧΙ ΚΑΜΠΥΛΕΣ

Emil Nolde 

The Prophet, woodcut, 1912

έντονο θρησκευτικό στοιχείο

Membership in the Nazi Party did not protect Emil Nolde, whose 1912 woodcut The Prophet is shown here. 1,052 of Nolde's paintings were removed from German museums, more than any other artist.

(Die Grablegung), 1915

η ταφή

                                Emil Nolde

η εξπρεσιονιστική παραμόρφωση φτάνει να είναι ΕΠΙΘΕΤΙΚΗ / ΥΒΡΙΣΤΙΚΗ

διαβολική ομορφιά του χρώματος

σοκάρουν την μπουρζουαζία προβάλλοντας την άσχημη πλευρά της ζωής

                                   Bank of a Lake

                                 Max Pechstein

                                    αυτοπροσωπογραφία με πίπα 1920

Max Pechstein

πρωτεύουσα σπουδαιότητα στις γραφικές τέχνες (ξυλογραφία)

χειρωνακτική εργασία

                                       Portrait of Emy 1919

                        Karl Schmidt-Rottluff

This portrait of the artist’s young wife still has the power to startle. The strident colors and skull-like visage would seem grotesquely ill suited to the image of a loved one. But Karl Schmidt-Rottluff means no insult to Emy Frisch. Like other German modernists, he had little interest in copying the outward appearance of things: that job was better left to photographers. Art was too serious to merely imitate nature-or even to honor tradition. With all the passion of youth, the artist insisted he was moved only by “an inexplicable yearning to lay hold of what I see and feel and then to find the most direct expression possible for such experience.”

In Portrait of Emy, the artist transforms his wife’s pensive face into a stark yet strangely serene mask. However, serenity is upset by the fiery color. Writing soon after this portrait was painted, the German art historian (and founding director of this museum) W. R. Valentiner declared that the willfully unnatural colors of the portrait “express the struggle between vision and reality, between the here and now and the beyond.” For Valentiner that struggle was hopeful: “the red flames surrounding the form promise the victory of the spiritual.”

                        Ruins of a Cloister in Messines

                                  Adolf Hitler

εμμονή των Ναζί με τα ερείπια

Smoking Tank

Adolf Hitler

Entartete Kunst

εκφυλισμένη τέχνη

Entartete Kunst poster, Berlin, 1938

DER BLAUE REITER

Wassily Kandinsky,  

Der Blaue Reiter, 1903

πνευματοκρατικός προσανατολισμός

Houses in Munich, 1908

Wassily Kandinsky, 

The Cow, 1910, Lenbachhaus, Munich

Wassily Kandinsky,  

νίκη του ανατολίτικου ανορθολογισμού επί του  δυτικού καλλιτεχνικού ορθολογισμού

improvisation 6 African  1909

Wassily Kandinsky,  

                    Improvisation 19  [1910]

                              Wassily Kandinsky 
                                                 πρώτη αφηρημένη ακουαρέλα
                                                ΑΝΕΙΚΟΝΙΚΗ ΤΕΧΝΗ

                 το πνευματικό είναι το μη ορθολογικό

συναθροίσεις γραφημάτων χωρίς κανένα δομικό υπόβαθρο

αρχικό στάδιο εκφραστικής θελησης (μουτζούρες)

Η ΠΡΩΤΑΡΧΙΚΉ ΔΟΜΉ ΤΟΥ ΑΙΣΘΗΤΙΚΟΥ ΠΡΑΤΤΕΙΝ

Composition VII—according to Kandinsky, the most complex piece he ever painted (1913)

ακατάστατη εικόνα  ΟΧΙ ΣΥΓΚΕΧΥΜΕΝΗ

στερούμενη λογικής  ΟΧΙ ΜΗ ΣΗΜΑΙΝΟΥΣΑ

να συμβεί το φαινόμενο μέσα στη συνείδηση

η τέχνη ως αισθητική επενέργεια

Circles in a Circle, 1923

 Kandinsky

ώριμη φάση

η συνείδηση είναι γεμάτη τυπικά σύμβολα 

διαθέσιμα ως σημαίνοντα

August Macke

Street with church in Kandern, 1911

σκοτώθηκε το Σεπ 1914 στον Α' Π.Π. σε ηλικία 27 ετών

The artist's wife in blue hat, 1909

 August Macke

Franz Marc

Rotes Reh Red Deer (1913),

μυστικιστής, ζωγραφίζει όλο ζώα

η παλλόμενη ροή αίματος στη φύση

σκοτώθηκε το 191 ση μχη του Βερντέν στον Α' Π.Π. σε ηλικία 36 ετών

 Im Regen   (1912)

 Franz Marc

 "οι άνθρωποι, πριν από πολύ καιρό αγάπησαν τις αφαιρέσεις όπως εμείς σήμερα"

απόρριψη του εξορθολογισμένου βλέμματος από την Αναγέννηση έως τον Νέοιμπρεσιονισμό 

[WILHELM WORRINGER 

Abstraktion und Einfühlung 1907]

Red Balloon, 1922

Paul Klee

μια φόρμα είναι σημαίνουσα  μόνον όταν επιφορτίζεται από μια σημασία μέσα στην συνείδηση αυτού που την προσλαμβάνει

η αισθητική επικοινωνία πραγματοποιείται διυποκειμενικά, χωρίς τη διαμεσολάβηση του αντικειμένου

ΚΎΡΙΟς ΔΡΌΜΟς & ΠΛΆΓΙΟΙ ΔΡΟΜΟΙ   1929

Paul Klee

κάθε διυποκειμενική επικοινωνία είναι αισθητική

αποτύπωση καθαρών, αγνών εικόνων

μετατρέπει τον πίνακα σε συμβάν

η συνείδηση θα λύσει το πρόβλημα μόνο στον εαυτό της

     Paul Klee, Einst dem Grau der Nacht enttaucht

χειρόγραφος πίνακας

χρωματικό πλέγμα σαν υαλογράφημα

ανάδυση από το χάος στη διαύγεια

Einst dem Grau der Nacht enttaucht
Dann schwer und teuer
und stark vom Feuer
Abends voll von Gott und gebeugt
Nun ätherlings vom Blau umschauert,
entschwebt
über Firnen,
zu klugen Gestirnen. 

Angelus Novus  1920 

Paul Klee

Akt, 1905, Bleistift und Aquarell auf Papier auf Karton,

 Paul Klee

Invention Nr. 3: Jungfrau im Baum, 1903

 Paul Klee

Robert Delaunay

Champs de Mars, La Tour rouge, 1911,

o μόνος Γάλλος που πήρε μέρος στην έκθεση του μπλε καβαλάρη του 1911

απορρίπτει τον καρτεσιανό ρασιολαλισμό του κυβισμού

Neue Sachlichkeit

Plakat von Karl Bertsch zur Ausstellung von 1925 in Mannheim

 Die Nacht 1918–1919

Max Beckmann

μεγάλη, ρητορική αλληγορική σύνθεση

θρήνος για την καθολική κτηνωδία

“But Beckmann sees no purpose in the suffering he shows; there is no glory for anybody, no compensation, ... Beckmann blames human nature as such, and there seems to be no physical escape from this overwhelming self-accusation. Victims and aggressors alike are cornered. There is no exit.”

 Stephan Lackner

Salon

Otto Dix

                                              Otto Dix

                                Gross Stadt (Metropolis), 1928

οι στηλοβάτες της κοινωνίας 1929

George Grosz

απομυθοποίηση της γερμανικής ιθύνουσας τάξης

παρωδία της σημειολογικής ριζοσπαστικότητας του κυβισμού

George Grosz,  

Republican Automatons, 1920

John Heartfield

αυτοπροσωπογραφία  1927

Christian Schad

Antlitz der Zeit. 

 August Sander

vorticism

γεωμετρική αφαίρεση

Wyndham Lewis, 1912, The Dancers

8ο μάθημα

les Fauves     "τα άγρια θηρία"

Salon d'Autumne 1905

η καλύτερα προετοιμασμένη επανάσταση του 20ου αιώνα

&

μία από τις συντομότερες

Le bonheur de vivre   1905-6

η χαρά της ζωής 

Henri Matisse

Σαλόνι Ανεξαρτήτων 1906 

 αρκαδικό - βουκολικό - ποιμενικό

ρήξεις στην αναπαράσταση

πλακάτα επίπεδα καθαρού χρώματος χωρίς διαμόρφωση τόνων

ένταση χρώματος

παραδεισιακή εικόνα κεφάτων νυμφών

μια μυθική εικόνα του κόσμου

τα σώματα λειώνουν 

ψυχαναλυτική ερμηνεία της M. Worth: 

χορός των νυμφών = οριστική ανατροπή της εξουσίας του ακαδημαϊσμού

συνδυάζει το μεσογειακό θέμα με τον πρωτόγονο ωκεάνειο μυθολογισμό (αντλώντας από Σεζάν & Γκωγκέν)

μεγάλος ανταγωνιστής του Πικάσο

σκεπτόμενος νέος  1939

Γιάννης Τσαρούχης

μπλε γυμνό 1907

Matisse

επίθεση στο γυμνό σώμα

"αν έβλεπα μια τέτοια γυναίκα στο δρόμο, θα τρεπόμουν σε φυγή τρομαγμένος" 

το ανοιχτό παράθυρο

Henri Matisse

η θέα από το διαμέρισμά του στο Collioure

 Henri Matisse

 Intérieur à Collioure (La Sieste), 1905

"ένα τεραγωνικό εκατοστό οποιουδήποτε μπλε δεν είναι τόσο μπλε όσο ένα τετραγωνικό εκατοστό του ίδιου μπλε" 

"αυτό που έχει σημασία για τα χρώματα είναι οι σχέσεις"

η λεία   1905

Θεόδωρος Ράλλης

 μουσική 1910

Matisse

 φθινοπωρινό Σαλόν 1910

άφυλα σώματα, πρόσωπα μάσκες, αντιδιακοσμητικός πίνακας, εχθρική ζωγραφική

νηφαλιότητα 

ή μακάβριοι λυκάνθρωποι υπνωτισμένοι από τους πρώτους μουσικούς τόνους;

η όρασή μας θολώνει από τις οπτικές δονήσεις

La Danse    1910

Matisse

φθινοπωρινό Σαλόν 1910

The painting is often associated with the "Dance of the Young Girls" from Igor Stravinsky's famous musical work The Rite of Spring.

ο Ρώσος πάτρωνάς του Sergei Shchujin δεν τον αγόρασε, ...αρχικά!

μυθικο-κοσμική σημασία

φωβιστικά χρώματα & πριμιτιβισμός

αρνητική απάντηση στο θριαμβεύοντα κυβισμό

διαίσθηση του όλου

ο ρυθμός γεννιέται μέσα στον πίνακα

the rhythmical succession of dancing nudes convey the feelings of emotional liberation and hedonism.

ισπανική νεκρή φύση  1910-11

Henri Matisse

πολλαπλασιαζόμενα αραβουργήματα δυσκολεύουν τη συγκέντρωση του θεατή

αισθητική της τύφλωσης

έκφραση & διακόσμηση είναι ένα και το αυτό

λουόμενες με χελώνα   1908

Henri Matisse

απάντηση στις "δεσποινίδες" του Πικάσο της προηγούμενης χρονιάς

πριμιτιβισμός

ΑΠΟΚΟΣΜΟ ΕΡΓΟ

ΔΕ ΣΥΝΙΣΤΑ ΑΛΛΗΓΟΡΙΑ

 Matisse's figures are even more mysterious: three simplified nudes, almost like a child's drawing. He offers no explanation for why they're feeding a turtle, or why one of them has her fingers stuffed into her mouth. How can we tell if this is a casual incident or a profound ritual? Does it matter? Horizontal bands of blue abstractly represent a backdrop of water and sky. It's like Paul Cezanne, but more radical. Modern art is just beginning.

Trois femmes nues regardent une petite tortue rouge.  Leur nudité et l’arrière-fond bleu suggèrent qu’elles se trouvent à la plage, mais la couleur derrière elles est le vert.   Le visage grisâtre et les gestes de la femme au centre semblent refléter de l’inquiétude, mais les autres femmes se penchent vers l’animal, avec curiosité ou  tendresse.

νύμφη & σάτυρος    1908

Henri Matisse

από τους λίγους πίνακές του με βίαιο θέμα

αρμονία σε κόκκινο  1908

Henri Matisse

οι λουόμενες

André Derain

από το φωβισμό κινείται προς  μια πιο σταθερή εικόνα

πιο κυβιστικές μορφές αντί για ρέουσες

η γυναίκα με το νυχτικό    1906

André Derain

επίπεδα χρώματα

βαριά γαλάζια περιγράμματα

φορτίζει με ψυχολογική συγκινητικότητα

εκφραστικότητα του προσώπου

ο χορός   1905-6

André Derain

φανταστική τροπική σκηνή

Raoucha 1901

 Alphonse-Étienne Dinet

οριενταλιστής, συντηρητικός ζωγράφος 

 προσηλυτίστηκε στο μωαμεθανισμό κι άλλαξε το όνομά του σε Νασρεντίν

λουόμενες  1848

Ferdinand Georg Waldmüller

παραδοσιακή σχολή Μονάχου

επηρέασε τον Λύτρα

 λιμάνι της Αμβέρσας

Georges Braque

Restaurant "La Machine" at Bougival   1905

Maurice de Vlaminck (1876-1958)

πρόδρομες μορφές εξπρεσιονισμού στο Βέλγιο & τη Νορβηγία

                                               καρναβάλι στη Φλάνδρα

James Ensor

μάσκες

ένταση ανάμεσα στο άτομο & την κοινωνία

"το μοντέρνο μπαρόκ" όπως είπε ο Μόντριαν

σκελετοί τσακώνονται για μια ρέγγα

James Ensor

ο άνθρωπος ως τραγικό ον μπροστά στον απέραντο κόσμο

το μαύρο του χιούμορ ανήκει στη φλαμανδική παράδοση των Μπος & Μπρέγκελ

                                     The Fall of the Rebel Angels, 1889

James Ensor

καταστροφή της μορφής

γούστο για το συγκεχυμένο

 Det syke barn

το άρρωστο παιδί   1885

Edvard Munch

απαισιόδοξη, οντολογική κρίση του ανθρώπου απέναντι στο θάνατο

ΥΛΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΧΡΩΜΑΤΟΣ

εμφανής παρουσία της εργασίας του ζωγράφου (προτεσταντική ηθική)

Naked model by the wicker chair  1921

Edvard Munch

η γυναίκα ως τραγικό ον

το τραγικό συναίσθημα της ζωής

ο έρωτας γίνεται έμμονη σεξουαλική ιδέα

Skrik   1893

η κραυγή 

 Der Schrei der Natur

η κραυγή της φύσης

                              Edvard Munch

το δράμα του ανθρώπου πέρα από τόπο/χρόνο

άφυλο ον πάνω στη γέφυρα που κραυγάζει 

το χρώμα δε σημαίνει, αλλά εκφράζει

"I was walking along the road with two friends – the sun was setting – suddenly the sky turned blood red – I paused, feeling exhausted, and leaned on the fence – there was blood and tongues of fire above the blue-black fjord and the city – my friends walked on, and I stood there trembling with anxiety – and I sensed an infinite scream passing through nature."

The Death of Wallenstein  1885

Karl Theodor von Piloty

δάσκαλος πολλών Ελλήνων στο Μόναχο

 έτσι έμοιαζε η γερμανική ζωγραφική ΠΡΙΝ τον εξπρεσιονισμό

κρυφό σχολειό  1885

Ο φον Πιλότι επηρέασε τον Νικόλαο Γύζη

                   Die Versuchung des heiligen Antonius 1897

                                  Lovis Corinth

„Im Schlachthaus“ (1893)

Lovis Corinth

Jewish quarter in Amsterdam

Max Liebermann

Ένα χρόνο πριν το θάνατό του το 1935, κλεισμένος πια στο σπίτι του και αφού έχει αναγκαστεί από τους Ναζί να παραιτηθεί από την Ακαδημία Τεχνών, ως Εβραίος, έγραψε:

„Ich lebe nur noch aus Hass. […] Ich schaue nicht mehr aus dem Fenster dieser Zimmer – ich will die neue Welt um mich herum nicht sehen.“

Ζω από μίσος, ούτε από το παράθυρο δεν κοιτάζω, δε θέλω να δω τον νέο κόσμο που με περιτριγυρίζει...

7ο μάθημα

είσοδος μετρό Παρισιού σταθμός Porte Dauphine    1900

Hector Guimard

Hôtel Tassel 

Victor Horta

Hôtel Tassel 

Victor Horta

The Glasgow School of Art     built 1897-1909    

Charles Rennie Mackintosh

οι Βρετανοί σαν να μην ξεκόλλησαν ποτέ από τη γοτθική αρχιτεκτονική

σα μεσαιωνικό κτήριο

Tiffany snowball lamp

Tiffany & Company (known colloquially as Tiffany or Tiffany's) is an American luxury jewelry and specialty retailer, headquartered in New York City.
Tiffany sells jewelry, sterling silver, china, crystal, stationery, fragrances, water bottles, watches, personal accessories, as well as some leather goods.

Sagrada familia

Antoni Gaudi

Basílica i Temple Expiatori
de la Sagrada Família

Antoni Gaudi

η ευλάβεια υψώνεται από την πόλη στο Θεό

νεογοτθικές βάσεις, θύρες αρ νουβώ, κυβιστικού στιλ οβελίσκοι

Ο Γκαουντί αντιτίθεται στον ορθολογισμό του βιομηχανικού πολιτισμού

ιερή θρησκευτική αρχιτεκτονική

προσπαθεί να μη δεσμεύσει τη δημιουργική φαντασία του στα πλαίσια του ωφέλιμου

αισθάσνεται ερνημευτής του ευσεβούς καταλωνικού λαού

Gaudí's multicolored mosaic salamander, popularly known as "el drac"

Tiled Mosaics on the ceiling.

Parc Güell

Antoni Gaudi

έχει προφανώς χαρακτήρα παιδιάς

ars est cellare artem

η τεχνική του δεν επιδεικνύεται ούτε κομπάζει

οι κατασκευές μοιάζουν στο χείλος της κατάρρευσης

μωσαϊκό, κεραμική, σφυρήλατο σίδερο

αρνείται κάθε πρακτικό σκοπό

αγνοεί την κοινωνική προβληματική του πολεοδομικού σχεδιασμού

ταυτόχρονα αντιδραστικός και μελλοντιστής!

λατρεύει την αρχιτεκτονική εικόνα

ΟΧΙ στην τεχνική του αντικειμένου

ΝΑΙ στην τέχνη της αναπαράστασης

-Building in Weimar, home of the art faculty of the Bauhaus-University

Van de Velde

το σπίτι ως έφραση της προσωπικότητας

Beurs van Berlage 

χρηματιστήριο στο Άνστερνταμ

Hendrik Petrus Berlage

ένα κατ' εξοχήν δημόσιο κτήριο

Österreichische Postsparkasse

Otto Wagner

ραφινάτο ύφος της αριστοκρατίας

μοντέρνο που ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις της κοινωνίας

κεντρική αίθουσα τοπυ ταχυδρομικού ταμιευτηρίου

ιεροποίηση δημόσιου χώρου

(σαν τρίκλιτος ναός!)

Otto Wagner

Villa Müller (Müllerova vila) in Prag, 1930

Adolf Loos

μοντέρνα αρχιτεκτονική

οικονομία / λειτουργικότητα

 My architecture is not conceived in plans, but in spaces (cubes). I do not design floor plans, facades, sections. I design spaces. For me, there is no ground floor, first floor, etc. ... For me, there are only contiguous, continual spaces, rooms, anterooms, terraces, etc. Storeys merge and spaces relate to each other.

 Innenansicht der American Bar

Adolf Loos  1870-1933

θεωρητικός της μοντέρνας αρχιτεκτονικής

καταδικάζει την επινοητική πρωτοτυπία

η διακόσμηση είναι έγκλημα

"η εξέλιξη του πολιτισμού είναι συνώνυμη με την αφαίρεση του διάκοσμου από τα χρηστικά αντικείμενα"

η ηθική αρχιτεκτονική ανταποκρίνεται σε πρακτικές ανάγκες

λειτουργικότητα

οικονομία: ορθολογική χρήση του χώρου

σφοδρός πολέμιος της αρ νουβώ

 Guggenheim Museum Bilbao    1997

 Frank Gehry  

 /ˈɡɛəri/

 The museum is clad in glass, titanium, and limestone

 τον 20ο αιώνα ο μοντερνισμός ξεφορτώνεται κάθε τι το διακοσμητικό

 η σφαίρα στην οροφή του κτηρίου που χορεύει

1996

 The Dancing House  Tančící dům, or Fred and Ginger, is the nickname given to the Nationale-Nederlanden building on the Rašínovo nábřeží (Rašín Embankment) in Prague, Czech Republic. It was designed by the Croatian-Czech architect

 Vlado Milunić

&

Frank Gehry

τάση για επιδεικτικότητα

deconstructivist  “new-baroque”

Schicksal   1893

Jan Toorop

Salome II    1906

Franz von Stuck

καθηγητής στην Ακαδημία του Μονάχου, δάσκαλος των Καντίνσκι & Κλέε

συμβολιστής

Die Sünde (η αμαρτία) 1893

Franz von Stuck

μισόγυμνη Εύα με φίδι τυλιγμένο γύρω της

αισθησιασμός

Sinnlichkeit

Wiener Secessionsgebäude   1897 

Joseph Maria Olbrich

ένα ήσυχο καταφύγιο καλλιτεχνών

ρήξη με την ακαδημία καλών τεχνών

 μέλη της απόσχισης

Vereinigung Bildender Künstler Österreichs

Gustav Klimt, Koloman Moser, Josef Hoffmann, Joseph Maria Olbrich, Max Kurzweil, Wilhelm Bernatzik , Otto Wagner

Kunstwollen

καλλιτεχνική βούληση: σε κάθε εποχή η τέχνη της, στην τέχνη η ελευθερία της

όρος του ιστορικού της τέχνης Alois Riegl

All human will is directed toward a satisfactory shaping of man's relationship to the world, within and beyond the individual. The plastic Kunstwollen regulates man's relationship to the sensibly perceptible appearance of things. Art expresses the way man wants to see things shaped or colored, just as the poetic Kunstwollen expreses the way man wants to imagine them. Man is not only a passive, sensory recipient, but also a desiring, active being who wishes to interpret the world in such a way (varying from one people, region, or epoch to another) that it most clearly and obligingly meets his desires. The character of this will is contained in what we call the worldview (again in the broadest sense): in religion, philosophy, science, even statecraft and law.

 Das Parlamentsgebäude Wien    1874 bis 1883 

 Theophil von Hansen

αυτό το νεοκλασικό κτήριο χτίστηκε μόλις 20 χρόνια πριν την ίδρυση της βιεννέζικης απόσχισης

 Adele Bloch-Bauer I,     „Goldene Adele“   1907

 Gustav Klimt

o σύζυγος της κυρίας ήταν Εβραίος τραπεζίτης & βιομήχανος ζάχαρης

ο Κλιμτ προσωπογράφος στης αστικής τάξης

ο αοιδός μιας παρακμάζουζας κοινωνίας

ενσωμάτωση φύλλων χρυσού, επηρεασμένος από τη βυζαντινή τέχνη

στην τραπεζαρία του μεγάρου Στοκλέ στις Βριξέλες

 Detail of the preparatory design by Gustav Klimt for the mosaic friezes of the main dining room of the Stoclet Palace

Danaë, 1907.

Gustav Klimt

Philosophy, 1899–1907. Ceiling panel for the Great Hall of Vienna University. Destroyed by fire in Schloss Immendorf in 1945

ανάκατα σώματα υπό την επίβλεψη μιας σκοτεινής σφίγγας & ενός φωτεινού κεφαλιού

μάλλον νίκη του σκότους επί του φωτός

κι όχι θρίαμβος του διαφωτισμού όπως του είχε παραγγείλει το πανεπιστήμιο

Ιατρική    1907

Gustav Klimt

χλευάζει τη θεραπευτική ιατρική

σοκάρει τους παραγγελιοδότες επειδή απεικονίζεται η ασθένεια παρά η ίαση

ενότητα ζωής και θανάτου

μία κρίση κουλτούρας, ένας συνδυασμός συλλογικής οιδιπόδειας εξέγερσης και ναρκισσιστικής αναζήτησης ενός νέου εαυτού

Νομική

μια κόλαση εγκληματικής τιμωρίας

τρεις μαινάδες περιτριγυρίζουν έναν ανδρα που τον έχει συλλάβει ένα χταπόδι

ενώ στο πάνω μέρος τρεις χάριτες: η γυμνή αλήθεια, η πλουμιστή δικαιοσύνη & ο συνοφρυωμένος νόμος

φωτογραφία του το 1914

Egon Schiele  1890 –  1918

πέθανε από την ισπανική γρίππη σε ηλικία 28 χρονών

300 πίνακες & 3000 έργα σε χαρτί!!!

αυτοπροσωπογραφία

Egon Schiele  1890 –  1918

παραμόρφωση ανθρώπινου σώματος

"κοιτάζοντας τις μορφές μου κοιτάζεις εντός"

 Girl with black hair 1910

Egon Schiele  1890 –  1918

ό,τι στον Κλιμτ είναι διακόσμηση στον Σίλε είναι ψυχική ένταση

το διαβόητο σχέδιο

το 1912 κατηγορήθηκε για απαγωγή & διαφθορά ανηλίκου

μια κάθοδος στα βάθη της ψυχής

ο θεατής ως ψυχαναλυτής ερμηνευτής

μια σύγκρουση κρυφών επιθυμιών και εσωτερικού ελέγχου που τις απωθεί

νευρασθενική γραμμή

 Selbstakt in Grau mit offenem Mund - 1910.

Schiele

ένα σκιάχτρο χωρίς φτερά

μια μάσκα θανάτου

φροϊδικό ζεύγος ηδονοβλεψία & επιδειξιομανούς

ένα κρυπτογράφημα ψυχοσεξουαλικής διαταραχής

(Foster et al., σ. 55)

Die Windsbraut

The Bride of the Wind or The Tempest, 

"η νύφη του ανέμου"

oil on canvas, a self-portrait expressing his unrequited love for Alma Mahler, widow of composer Gustav Mahler, 1914

αλληγορικός πίνακας που απεικονίζει τον καλλιτέχνη με την ερωμένη του

Oskar Kokoschka (1886 – 1980)

υπαρξιακή αναζήτηση

αναρχικός, δεν πιστεύει στη μέλλουσα κοινωνική διευθέτηση

ο κόσμος, ένα συνονθύλευμα ατόμων 

αποβλήθηκε από τη σχολή τεχνών & χειροτεχνημάτων

OSKAR KOKOSCHKA, Selbstbildnis von zwei Seiten, 1923

το πρόβλημα που θέτει πρώτο είναι του γραφήματος, ως άμεσης μεταγραφής μιας συναισθηματικής κατάστασης

               Self-Portrait of a Degenerate Artist

OSKAR KOKOSCHKA

η τέχνη του θεωρήθηκε  "εκφυλισμένη"  από τους Ναζί

Oskar kokoschka, 

chamonix monte bianco 1927

γρήγορη πεταχτή πινελιά

καθαρά χρώματα

πορτρτέτο του αρχιτέκτονα & πάτρωνά του Adolf Loos

OSKAR KOKOSCHKA

ζωγραφίζει ψυχές, όχι χαρακτηριστικά

Kokoschka, who sometimes accurately predicted the future of his sitters, said he painted their souls and he seemed to have little concern for external likeness.

 ''I tried to intuit from the face, from its play of expressions and from gestures, the truth about a particular person, and to recreate in my own pictorial language the distillation of a human being that would survive in my memory,''

Ο Κόκοσκα  παρήγγειλε μια κούκλα και αντικατέστησε την Άλμα (που είχε παντρευτεί το συνθέτη Μάλερ) με το ομοίωμά της!!!

Kokoschka painted anti-Fascist works such as the allegory What We Are Fighting For (1943)

fauves

femme au chapeau    1905

αντιρεαλιστικά χρώματα

Luxe, Calme et Volupté, 1904,

Henri Matisse

στιγμογραφία διακοσμητική, όχι αναζήτηση νόμων του φωτός

6ο μάθημα

La table de toilette, 1908

 Pierre Bonnard

(μετα-ιμπρεσιονισμός , Ναμπί)

o καθρέφτης στη ζωγραφική είναι ένας μετα-λόγος του εικαστικού έργου & ταυτόχρονα μια αναπαράσταση

επεκτείνει τον κόσμο που αντανακλά

La sieste, 1900

Pierre Bonnard

ηδονοβλεπτική διάθεση

Deux élégantes Place Clichy, 1905

Pierre Bonnard

απουσία χαρακτηριστικών στα πρόσωπα

Breakfast, 1894

               Jean-Edouard Vuillard (1868-1940)

 σχηματοποιημένοι, σχεδόν αφηρημένοι εσωτερικοί χώροι

μικροαστική ζωή

Paul Ranson,  

Nabis Landscape, 1890

 Le Mystere Catholique (1889)

 Maurice Denis

 καταργεί τη διάκριση ανάμεσα στη ζωγραφική απεικόνιση & τη διακοσμητική ζωγραφική

Altarpiece of the Église du Saint-Esprit in Paris

ασχολείται και με βιτρό

Maurice Denis

                                        The Apparition (1876)
                                    η οπτασία

Gustave Moreau

αποσυνδέει το ωραίο από τις ορατές όψεις της φύσης

επανασυνδέεται με την ποιητική του "υψηλού"

επιχειρεί να καταστήσει ορατό αυτό που είναι μόνο πνεύμα

"Ô métamorphose mystique

                  De tous mes sens fondus en un !"

Charles BAUDELAIRE   (1821-1867)

Jupiter and Semele (1894–95)

Gustave Moreau

ονειρικά στοιχεία

φυγή από χώρο/χρόνο

έμφαση στη λεπτομέρεια

Προμηθέας   1868

Gustave Moreau

προβολή εσωτερικής μνήμης της ανθρωπότητας

ονειρικά στοιχεία

ο άνθρωπος κάκτος   1881

Odilon Redon

η χαμογελούσα αράχνη   1887

Odilon Redon

                             The Birth of Venus 

                                 Odilon Redon

αποδίδει με τα χρώματα ήχους & αρώματα

ο συμβολισμός θέτει την τέχνη ως δραστηριότητα ελίτ

ενώ ταυτόχρονα αντιτίθεται στο βιομηχανικό πραγματισμό

Young Girls by the Seaside (1887)

Pierre Puvis de Chavannes

Émile Zola : "an art made of reason, passion, and will".

στοιχεία ακινησίας, έλλειψη θορύβου

ονειρικά στοιχεία μέσα από την απλοποίηση της εικόνας

χειροποίητα όνειρα σαν του Νταλί

ελπίδα   1872

Pierre Puvis de Chavannes

έλλειψη χρώματος

το χάδι     1896

 Fernand Khnopff

The abandoned city, a symbolist drawing , was inspired by the landscape of Woensdagmarkt square in Bruges.

Fernand Khnopff

The Girlhood of Mary Virgin (1849). 

The models were the artist's mother for St. Anne and his sister Christina for the Virgin.

Dante Gabriel Rossetti

μεσαιωνική εικονογραφία

επιπεδότητα εικόνας

οραματική διάσταση

Ecce Ancilla Domini!    1850

Ιδού η δούλη του Κυρίου!

Dante Gabriel Rossetti

το καθολικό ξύπνημα, απάντηση στη συμπαιχνία καπιταλισμού & αγγλικανικού πουριτανισμού

μια στοχαστική, θρησκευτική ζωγραφική

η ζωγραφική ώς παραστατική αφήγηση, όπως στο έργο του Benozzo Gozzoli

ένας νέος νατουραλισμός: η φύση διαθέτει ενδογενή ποιητικότητα και κρύβει απόκρυφα θεϊκά μηνύματα

η ποιητική τους ΔΕΝ είναι συμβολιστική

Christ in the House of His Parents (1850)

John Everett Millais

Ophelia   1851-2

John Everett Millais

"Her clothes spread wide, / And, mermaid-like, awhile they bore her up."). But eventually, "her garments, heavy with their drink, / Pull'd the poor wretch from her melodious lay" down "to muddy death"

απεικόνιση σαν άγία, ή ερωτική;

το στεφάνι, όπως στη σεξπιρική περιγραφή

η παπαρούνα, σύμβολο ύπνου/θανάτου

ζωηρά χρώματα

επιμονή στις λεπτομέρειες

η τρωτή γυναίκα είναι σύνηθες θέμα στους προραφαηλίτες

μοντέλο είναι η Elizabeth Siddal,

The Heart Desires, 1878

Edward Burne-Jones

αναγεννησιακά σώματα που παραπέμπουν στον Μιχαήλ Άγγελο

δεδομένα που δε συνδέονται με την πραγματικότητα

                                      The Wheel of Fortune

Edward Burne-Jones 

έργο παραδομένο στην ηδυπάθεια

The Golden Stairs    1880

 Edward Burne-Jones

This painting epitomises Burne-Jones’s interest in investigating a mood rather than telling a story. He deliberately made his pictures enigmatic and the meaning of this painting has provoked much debate. One view is that the 18 women are spirits in an enchanted dream. The painting might also be purely decorative, conveying the idea of endless movement. The underlying idea, popularised in the 1870s by the critic Walter Pater, is that ‘all art constantly aspires to the condition of music’.

David's Charge to Solomon (1882), 

a stained-glass window by 

Edward Burne-Jones and William Morris 

in Trinity Church, Boston, Massachusetts.

στρατευμένος σοσιαλιστής

εξάλειψη της εξειδίκευσης των τεχνών

σχέση τέχνης - ζωής

Symphony in White, No. 1: The White Girl (1862),

James Abbott McNeill Whistler

Arrangement in Grey and Black No.1 (1871), 

popularly known as Whistler's Mother, 

James Abbott McNeill Whistler

Arrangement in Pink, Red and Purple, 1883–1884, 

James Whistler

Nocturne: Blue and Gold - Old Battersea Bridge

c.1872–5

James Abbott McNeill Whistler

John Ruskin: Whistler was "asking two hundred guineas for flinging a pot of paint in the public's face".

πρόδρομος της αφαίρεσης στη ζωγραφική

αυτονόμηση της εικόνας

η ζωγραφική του ΔΕΝ είναι ιμπρεσιονιστική γιατί το χρώμα του είναι συμβολικό, όχι οπτικό, γεμάτο πνευματικά νοήματα

Isle of the Dead ("Die Toteninsel"),   1880

Arnold Böcklin

τοπίο

ή Καλυψώ & Οδυσσέας   1880

Arnold Böcklin

La Toilette, oil on board, 1896

Toulouse-Lautrec

ευέλικτη, γραφιστική, ΟΧΙ ακριβής απεικόνιση

ενδιαφέρεται περισσότερο για την κοινωνία παρά για τη φύση,

η παρουσία της εικόνας γίνεται αισθητή πολύ πέρα από τον αμφιβληστροειδή

ο Τουλούζ αναλύει την αίσθηση ως ψυχολογικό ερέθισμα

απάρνηση της τέχνης - θέασης

για χάρη της τέχνης - επικοινωνίας

Bal de Moulin Rouge   1890

Toulouse-Lautrec

χωρίς αναγωγή στο παρελθόν

The Medical Inspection   1894

ιατρική επιθεώρηση

Toulouse-Lautrec

σκηνή από πορνείο

παραπέμπει στον Ingres αλλά με πιο γραφιστικό τρόπο

ο Τουλούζ-Λωτρέκ  ως Ιάπωνας!

5ο μάθημα

αυτοπροσαωπογραφία με το ψάθινο καπέλο 1887

                                 Van Gogh

νευρική πινελιά, στροβιλισμός

εκδοχή που βρίσκεται στο Musée d'Orsay

De slaapkamer    1888

το υπνοδωμάτιο

 La Chambre à Arles 

 Vincent van Gogh.

αποσάθρωση του γεωμετρικού χώρου

επιπεδότητα του καμβά

ψευδαίσθηση προοπτικής

σαν ογκομετρικό σχέδιο, μη ευκλείδιας γεωμετρίας

όπως ο τρόπος που προσλαμβάνουμε την πραγματικότητα

Cindy Sherman,  

Untitled #205, 1989

color photograph

 υποδύεται πολλούς ρόλους

"I feel I'm anonymous in my work. When I look at the pictures, I never see myself; they aren't self-portraits. Sometimes I disappear." 

 "I think of becoming a different person. I look into a mirror next to the camera…it’s trance-like. By staring into it I try to become that character through the lens ... When I see what I want, my intuition takes over—both in the 'acting' and in the editing. Seeing that other person that’s up there, that’s what I want. It's like magic.”

εσωτερικό του ασύλου στην Arles

Van Gogh

"In the foreground a big black stove around which some grey and black forms of patients and then behind the very long ward paved in red with the two rows of white beds, the partitions white, but a lilac- or green-white, and the windows with pink curtains, with green curtains, and in the background two figures of nuns in black and white. The ceiling is violet with large beams."

Te tamari no atua (« Le fils de Dieu »

 Paul Gaugin

ερωτικά φαντάσματα διαποτίζουν το όνειρο του κοριτσιού

απεριόριστη διεύρυνση του ιστορικού ορίζοντα της τέχνης

πρωτόγονη αυθεντικότητα & αγνότητα

εξερευνά τον εαυτό του

δεν υπάρχει ανάγλυφο ή βάθος

υπάρχει όμως βάθος ΧΡΟΝΟΥ

οι οπτικές προσλήψεις του Γκωγκέν ανέρχονται από το βάθος της μνήμης

ΔΕ ζωγραφίζει εκ του φυσικού

τοπίο στη Μαρτινίκη 1887

Paul Gaugin

το χρώμα είναι διακοσμητικό στοιχείο

όχι στοιχείο ψυχικής εκφόρτισης όπως στον Vincent

Paul Gauguin,  

ο κίτρινος Χριστός (Le Christ jaune)
1889

κλουαζονισμός:   παχιές, έντονα χτυπητές επίπεδες μορφές που χωρίζονται από σκούρα περιγράμματα, σαν να περιβάλλονται από σύρματα / μεσότοιχους (cloisons)

 often cited as a quintessential cloisonnist work, Gauguin reduced the image to areas of single colors separated by heavy black outlines. In such works he paid little attention to classical perspective and boldly eliminated subtle gradations of color—two of the most characteristic principles of post-Renaissance painting.
The cloisonnist separation of colors reflects an appreciation for discontinuity that is characteristic of Modernism.

Émile Bernard Self-portrait with portrait of Gauguin, dedicated to Vincent van Gogh.1888

κλουaζονιστικός πίνακας με αναφορές σε άλλους δύο καλλιτέχνες της ιδίας τεχνοτροπίας

L'averse 1893

η μπόρα

 Paul Sérusier

κλουαζονιστικός πίνακας

"Les Bretonnes au Pardon" 

Pascal-Adolphe-Jean Dagnan-Bouveret.

σχολή του Pont-Aven (κοινότητα στη Βρετάνη)

 Vision après le sermon   1888

όραμα μετά το κήρυγμα

 Paul Gauguin,

στιλ συνθετισμού της σχολής Pont-Aven 

γυναίκες βλέπουν όραμα τον Αγ. Ιάκωβο να παλεύει με άγγελο 

περίκλειστο σύστημα

μη πιστή αναπαράσταση

εμπιστοσύνη στη μνήμη

απουσία λεπτομερειών

συνθετισμός 

Γκωγκέν & Μπερνάρ

 synthetise or combine images, producing a new result which was quite different from Impressionism. It relied on a number of principles including the abandonment of faithful representation, the creation of a work based on the artist's memory of the subject but reflecting his feelings while painting, bold application of pure colour, the absence of perspective and shading, the application of Cloisonnism's flat forms separated by dark contours, and geometrical composition free of any unnecessary detail and trimmings.

Night Cafe in Arles (Madame Ginoux)   1888

Paul Gauguin

πιο βαν-γκοχικός πίνακας δε γίνεται!

η απώλεια της παρθενίας  1891

Paul Gauguin

σχεδόν εξπρεσιονιστικός;;;

ζηλεύεις;    1892

Paul Gauguin

εμπειρίες με πολυνήσιες γυναίκες

ελευθεριότητα, αισθησιασμός

Manao tupapau   1892

Paul Gauguin

αντιστροφή της επιθετικής Ολυμπίας του Μανέ

μια παθητική Πολυνήσια

δισδιάστατος πίνακας

διακοσμητική τέχνη

Paul Gauguin 

 D'ou venons-nous?

Qui sommes nous? 

ou allons nous?

Πού πάμε; 

αιώνια φιλοσοφικά προβλήματα

η μορφή γήρατος από την περουβιανή μούμια chachapoya

Tαϊτινές στην ημέρα αγοράς   1892

Paul Gauguin

καθόλου πολυνησιακές!

οι πόζες από αιγυπτιακό τάφο της 18ης δυναστείας

                                                   συνθεστισμός

Installationsansicht der Ausstellung "Paul Gauguin", Fondation Beyeler, Riehen/Basel, 2015, mit den Werken: 

Aita tamari vahine Judith te parari (La femme-enfant Judith n’est pas encore dépucelée), 1893/94; Portrait de jeune fille (Vaïte Gou-pil), 1896; Madeleine Bernard, 

recto: La Rivière blanche, 1888; Faaturuma (Boudeuse), 1891.

εκτίθενται σε ουδέτερο χώρο

τα ξυλοπάπουτσα του Γκωγκέν    $338,500

4ο μάθημα

De muziekles  1662-5

το μάθημα μουσικής

Johannes Vermeer.

επηρεασμένος από το Καραβάτζιο

τρισδιάστατα εφέ

προοπτική

άπλετο φως από παράθυρα χωρίς κουρτίνες

 Paul Cézanne  1839-1906

 Mont Sainte-Victoire
1904 - 1906

πλατιά διάφανη πινελιά 

διαθλαστικά πρίσματα

ΔΕΝ καταφεύγει στο σχεδιασμό περιγράμματος

 

Mont Sainte-Victoire and Château Noir

                                                             1904 - 5

Paul Cézanne  1839-1906

σταδιακά οι όγκοι γίνονται μεγαλύτεροι

αυξανόμενη αφαίρεση

ζωγραφίζει με βάση 3 σχήματα: κώνος, κύλινδρος, σφαίρα

The Mont Sainte-Victoire and the Viaduct of the Arc River Valley  

1882-5

Paul Cézanne

τεχνική passage 

  technique characterized by small, intersecting planes of patchlike brushwork that blend together to create an image

δισδιάστατος πίνακας σε τεμνόμενα επίπεδα

1ο επίπεδο: δέντρα. χωράφια

2ο επίπεδο: υδραγωγείο

3ο επίπεδο: βουνά

o κολυμβητής 1885

Paul Cézanne

το σώμα ένα αντικείμενο, ενταγμένο σ' ένα χώρο αντικειμένων

γυναίκα με καφετιέρα   1895

Paul Cézanne

όλα σε πρώτο επίπεδο

όγκος των αντικειμένων στο χώρο

oι κολυμβητές 1894

Paul Cézanne

αδιαφορία για τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά

Les joueurs de cartes 1892–95,

Paul Cézanne

τετριμμένη καθημερινή σκηνή

τα μάτια είναι οπές

όγκος βαρύτητα μετάλλου

παραμόρφωση

πέτρινες μορφές σ' ένα απλό δωμάτιο

έλλειψη δράματος & αφήγησης

μια ανθρώπινη νεκρή φύση

ολοσχερής ιμπρεσιονισμός & ολοκληρωτικός ρεαλισμός

έλλειψη ψυχολογικής έκφρασης

δημιουργεί όγκους με το χρώμα

νεκρή φύση  1879-82

Paul Cézanne

αδέξια σχεδιασμένη, συνονθύλεμα χρωματικών κηλίδων

ζυγιασμένη σύνθεση

αίσθηση βάθους & λαμπρότητα χρωμάτων

ΟΧΙ στο περίγραμμα

ΟΧΙ γραμμική προοπτική

De aardappeleters 

oι πατατοφάγοι

Vincent van Gogh.

«Βλέπεις, πραγματικά ήθελα να κάνω (τον πίνακα), έτσι ώστε οι άνθρωποι να καταλάβουν ότι αυτοί οι άνθρωποι, που τρώνε τις πατάτες τους υπό το φως της μικρής λάμπας τους, έχουν καλλιεργήσει μόνοι τους τη γη τους, με αυτά τα χέρια που βάζουν στο πιάτο και μαρτυρούν την χειρωνακτική εργασία τους και - ότι έχουν έτσι κερδίσει ειλικρινά το φαγητό τους. Ήθελα να δώσω την ιδέα ενός εντελώς διαφορετικού τρόπου ζωής από τη δική μας - των πολιτισμένων ανθρώπων. Γι 'αυτό ειλικρινά δεν θέλω μόνο να τον θαυμάσει ο καθένας ή να το εγκρίνει χωρίς να έχει γνώση.»

το κοινωνικό πρόβλημα: περιγράφει την αθλιότητα & την απόγνωση των αγροτών

ο μπάρμπα Τανγκί   1889

Vincent

το χρώμα ακτινοβολεί και εκφράζει

Le Café de nuit     1888

Vincent

"I have tried to express the terrible passions of humanity by means of red and green."

Still Life: Vase with Fourteen Sunflowers, August 1888

Vincent

3ο μάθημα

Naissance de Venus 1863

 Alexandre Cabanel.

μεγάλη επιτυχία στο σαλόνι του 1863

αγοράστηκε αμέσως από τον Ναπολέοντα Γ' 

την ίδια χρονιά ο Καμπανέλ έγινε καθηγητής στην  Ecole des Beaux-Arts.

Το φίλημα 1878

Νικηφόρος Λύτρας 

 καθηγητής στο Σχολείο Καλών Τεχνών

Στην Ελλάδα επικρατεί ακόμη η σχολή του Μονάχου ή ακαδημαϊκός ρεαλισμός που εγκαταλείπεται στην Ευρώπη

(Ζιρώ et al, σ. 215-8)

Impression, soleil levant   1872

Eντύπωση, ανατέλλων ήλιος

 Claude Monet.

ξεφεύγει από την εξιδανικευμένη ομορφιά

υποκειμενική ματιά

το προσωπικό βίωμα του φυσικού φωτός

στόχος: μια ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ

θέμα: η φύση

παραμορφώσεις, αλλοίωση της μορφής

 la Société anonyme des artistes peintres, sculpteurs et graveurs

πρωτοποριακές ομάδες 

πρώτη έκθεση στο στούντιο του Ναντάρ

Boulevard des Capucines 1873

 Claude Monet

σα φωτογραφία από μπαλκόνι

καταλυτική επίδραση του φωτός

ρέουσα εικόνα

θέμα: το νέο αστικό περιβάλλον

ΔΕΝ υπάρχει σχέδιο για να σταθεροποιήσει την εικόνα

απρόσωπη, κοσμοπολίτικη ματιά

Série des Cathédrales de Rouen   1894

Claude Monet

διαφορετικός πίνακας ανάλογα με την ώρα λόγω του φωτισμού

υπονόμευση του μοναδικού έργου

επίδραση από την τέχνη της φωτογραφίας

ευφυΐα λήψεως, στιγμιαία διάρκεια, πλεονέκτημα χρώματος

επεξεργασία δεδομένων οπτικής εντύπωσης

από τον επιστημονικό ιμπρεσιονισμό στον συμβολιστικό σπιριτουαλισμό

ένας εξαϋλωμένος ναός μέσα στην καταχνιά

η εντύπωση δε μένει κολλημένη στον αμφιβληστροειδή

αντιληπτική εικόνα που διαρκεί ελάχιστες στιγμές

ρευστότητα του κόσμου

σκέφτεται με όρους πολλαπλότητας 

Un bar aux Folies Bergère

εκτέθηκε στο παρισινό σαλόνι του 1882, 

Édouard Manet.

αστική θεματολογία

αδιαφορία για το προοπτικό σύστημα

ή μήπως παιχνίδι προοπτικής & καθρεφτών;

Jeune homme à la fenêtre    1876

 Gustave Caillebotte

"φωτογραφική" λήψη

έξοδος από τον εικαστικό χώρο

ποιο είναι το θέμα; 

Caillebotte looked at Haussmann’s new Paris with a detached, almost forensic gaze. Young Man at the Window, from 1876, shows his brother René from behind, gazing from a new building onto the Rue de Lisbonne, which a woman in petticoats is crossing.

 η ανακαίνιση του Παρισιού εγινε από τον

Georges-Eugène Haussmann, μεταξύ 1853 και 1870.

Οδοιπόρος επάνω από τη θάλασσα της ομίχλης 1818

Der Wanderer über dem Nebelmeer

 Caspar David Friedrich.

αλληγορικό τοπίο 

διάθεση ρομαντικής λυρικής ποίησης 

he turns landscapes into a medium of physiological and spiritual biography.

η έκφραση του εαυτού μας απαιτεί φυσική & πνευματική απομόνωση 

ένα έργο που κλείνει μια εποχή

Un dimanche après-midi à l'Île de la Grande Jatte  1884-6

ένα απόγευμα στο νησί της Γκραν Ζατ

Georges-Pierre Seurat

 στιγματογραφία  pointillisme

ανάγκη σχέσης τέχνης - επιστήμης 

και οι δύο στοχεύουν στην αντικειμενική γνώση

η ζωγραφική γίνεται μια τεχνική ακριβείας

συναπόθεση πολλών χρωματικών σημείων

δύσκολη, επίπονη τεχνική - κοφτές πινελιές

 χρειάζεται δεξιοτεχνία

φωτεινή δόνηση

στροφή στις φυσικές επιστήμες

το μάτι παραγάγει τη μίξη των χρωμάτων για να αποδοθεί η αληθινή εικόνα του κόσμου

δηλ. ο θεατής ολοκληρώνει το έργο

νέα φωτεινότητα

εικόνες ελεύθερου χρόνου

τα πρόσωπα γεωμετρικοποιημένες κούκλες σαν πιόνια στον χλοοτάπητα 

μια κοινωνία διαμορφωμένη από την επιστημονικοτεχνική επανάσταση που οι άνθρωποι κατάντησαν μαριονέτες & αυτόματα...

Les Poseuses 1888

τα μοντέλα

 Georges Seurat

εικόνες πορνείου;

το τσίρκο  1891

ανολοκλήρωτο γιατί πέθανε σε ηλικία 31 χρονών...

Georges Seurat

Paul Signac

 Le Démolisseur

o κατεδαφιστής

 

μια ουτοπική εκδοχή του αναρχισμού

απόκοσμη εικόνα

melange optique

οπτική μίξη

 placing dots of pure color separately on the canvas and allowing the eye to mix the paint, which happened when the viewer stepped back at least a couple of feet from the painting.

Palais des Papes Avignon

Paul Signac

τελικά επικράτησε η εικαστικότητα έναντι της θεωρητικής προσέγγισης

2ο μάθημα

Thomas Struth (born 1954) is a German photographer

                         "Musée du Louvre IV"  1989

 Thomas Struth (born 1954)

 explore and concentrate on the exhibiting works and their viewers’ reactions towards them

“The idea behind the museum photographs was to retrieve masterpieces from the fate of fame, to recover them from their status as iconic paintings, to remind us that these were works which were created in a contemporary moment, by artists who had everyday lives. They can be admired but revering the artist and their work can also be an impediment. In essence, I wanted to bring together the time of the picture and the time of the viewer.”

La Liberté guidant le peuple  1830

η ελευθερία οδηγεί το λαό

 Eugène Delacroix

Salon de refuses 1831

σύγχρονο γεγονός

εξέγερση του Ιουλίου 1830 εναντίον της παλινορθωμένης μοναρχίας των Βουρβόνων [ανατροπή του βασιλιά Καρόλου Ι]

ο πρώτος πολιτικός πίνακας

για τους ρομαντικούς ελευθερία- εθνική ανεξαρτησία

"ιερή ένωση" λαϊκών τάξεων & αστών στα οδοφράγματα

η αλληγορική μορφή - μια ρητορική κορώνα

χρώμα που πάλεται

στοιχεία ρεαλισμoύ

διαφορετική απόδοση των νεκρών σωμάτων

υποκειμενισμός

οι μοντέρνοι καλλιτέχνες δε θεωρητικοποιούν

ίδιο συνθεσιακό σχήμα με τη "σχεδία" του Ζερικώ

αλλά εδώ η κίνηση είναι προς τα πάνω/μπρος

Jean-Baptiste-Camille Corot

  Forêt de Fontainebleau   1834

σχολή της Μπαρμπιζόν

το δάσος είναι δίπλα στο χωριό Μπαρμπιζόν

έξοδος από το εργαστήριο

άμεση επίδραση του φωτός

ένα απλό θέμα γίνεται άξιο ζωγραφικής

τοπιογραφία, πάντα με ανθρώπους

View of Bozen with a Painter   1837

Jules Louis Philippe Coignet

 a pioneer of open air painting

 (la peinture en plein air)

ζωγραφική στην ύπαιθρο

Μπαρμπιζόν 1830-70

από το ρομαντισμό στον ρεαλισμό
απόρριψη του τεχνητού περιβάλλοντος της φύσης
η φύση ως κοινωνικός χώρος είναι προτιμότερος από εκείνον της πόλης
κοινωνικό ενδιαφέρον: αναζήτηση μιας άλλης κοινωνίας, διαφορετικής από την αστική

 επίδραση από την έκθεση έργων του John Constable στο σαλόνι του 1824

εγκατάλειψη του φορμαλισμού:

 δηλ. ότι η καλλιτεχνική αξία ενός έργου καθορίζεται απόλυτα από την τεχνοτροπία του, δηλαδή τη μορφή, τον τρόπο που δημιουργήθηκε, τις καθαρά οπτικές του πλευρές, δίνοντας προτεραιότητα στην αισθητική αντίδραση, αγνοώντας το περιεχόμενο
 η φύση το θέμα του πίνακα

ΑΡΓΟΤΕΡΑ με τον Μιλέ, μετακίνηση προς τα άτομα που δουλεύουν στη φύση

Landscape with Ascanius Shooting the Stag of Sylvia (1682), 

Claude's last painting

Claude Lorrain

ζωγράφος της εποχής του Μπαρόκ, 

από τους πρώτους που ασχολήθηκαν με την τοπιογραφία,

μερικές φορές προσθέτει άτομα για να μετατρέψει μία τοπιογραφία σε μυθολογικό πίνακα

Ville d'Avray, ca. 1867, oil on canvas

ο Κορό, σχεδόν ιμπρεσιονιστής

                               The Little Bird Nesters (1873-1874)

ο Κορό, ένα μόλις χρόνο πριν το θάνατό του, σχεδόν ρεαλιστής στρέφεται προς τους εργαζόμενους στη φύση

o καθεδρικός της Σαρτρ  1830

Jean-Baptiste-Camille Corot

σημαντική προσωπικότητα στην τοπιογραφία, με αναφορές στην κλασική παράδοση, προαναγγέλει τους νεωτερισμούς του ιμπρεσιονισμού 

λιγότερο εξιδανικευμένος πίνακας από τις τοπιογραφίες του Λοραίν

το έργο ΔΕΝ είναι προοπτικά τοποθετημένο

 η ζωγραφική είναι μοτίβο

ενότητα ανθρώπου και φύσης

ενότητα πολιτισμού φύσης

απόπειρα ορισμού ενός ζωγραφικού χώρου

"ένας ενιαίος χώρος, καμία διαβάθμιση, τέλεια εξομείωση όλων των αξιών" (Αργκάν, σ. 43/44)

Les Casseurs de pierres   1849

οι λιθοξόοι

 Gustave Courbet

έδωσε το όνομα "ρεαλισμός" με την ομώνυμη προσωπική του έκθεση στο Παρίσι το 1855 

ρήξη με την ακαδημαϊκή τέχνη

σοκάρει την αστική τάξη

αποστροφή από τη θεατρική επίδειξη της επίσημης τέχνης

αποδίδει τον κόσμο όπως τον βλέπει

κοινωνική εργασία

απρόσωπες μορφές

αλλοτρίωση του ανθρώπου από τέτοιου είδους εργασία [Μαρξ]

φίλος του μουτουαλιστή φιλόσοφου & σοσιαλιστή Προυντόν

ένθερμος οπαδός της κομμούναςτου 1871

δισδιάστατος πίνακας

κατάργηση της ψευδαίσθησης της τρίτης διάστασης

κατάργηση των συμβάσεων

"να φέρουμε την τέχνη σε σχέση με τους ανυπόληπτους ανθρώπους"

Κουρμπέ

"Πρόκειται για ζωγραφική δημοκρατών, αυτών που δεν αλλάζουν τα βρακιά τους, Αυτή η τέχνη με δυσαρεστεί και με αηδιάζει..."

Nieuwerkerke (αυτοκρατορικός επιθεωρητής των τεχνών)

 

 La Mort de César 1867

 Jean-Léon Gérôme.

 ακαδημαϊσμός

 L'Atelier du peintre  huile sur toile 1855

 Allégorie réelle déterminant une phase de sept années de ma vie artistique et morale. 

το ατελιέ του ζωγράφου, πραγματική αλληγορία 7 χρόνων καλλιτεχνικής & ηθικής ζωής

 Gustave Courbet.

αυτοπροσωπία, μανιφέστο

αναπαράσταση όσων επέδρασαν στο έργο του

ιδίως στα δεξιά οι φίλοι του Μπωντλέρ, Προυντόν & ο πάτρωνάς του συλλέκτης τέχνης Alfred Bruyas

ηρωικές  προσωπικότητες καλλιτεχνών

ο πίνακας απορρίφθηκε στη διεθνή έκθεση του 1855 και ο ζωγράφος τον παρουσίασε στην προσωπική του έκθεση (με εισιτήριο)

 Pavillon du Réalisme [περίπτερο ρεαλισμού]

 επίπεδη διάσταση του χώρου, χωρίς βάθος

σύγχρονη τέχνη κατάργηση της οπτικότητας

πρόσληψη του κόσμου με τρόπο που υπερβαίνει την όραση

Olympia is a painting by Édouard Manet, 

first exhibited at the 1865 Paris Salon,

μοντέλο η διαβόητη Victorine Meurent

ανάμεσα σε ρεαλισμό & ιμπρεσιονισμό

Olympia's confrontational gaze  

το θράσος της πόρνης

ηδονοβλεπτική διάθεση

απομυθοποίηση του γυναικείου γυμνού

απουσία βάθους

εδώ το χέρι σχεδόν επιθετικό, αντίθετα από το χέρι της Αφροδίτης του Τιτσιάνο

Μοντερνισμός: ο καλλιτέχνης στοχάζεται, απελευθέρωση από τον παραγγελιοδότη

ο πίνακας ΔΕΝ είναι πια το παράθυρο στον κόσμο

αρνητικές κριτικές:  “What is this odalisque with the yellow belly, ignoble model dredged up from who knows where?” [And] “The painter’s attitude is of inconceivable vulgarity.”

Venere e il Suonatore di liuto  ca 1555/1565

Tiziano Vecellio

μια ακόμη ξαπλωμένη Αφροδίτη του βενετσιάνου αρχιμάστορα,

πολύ διαφορετική από την Ολυμπία του Μανέ

1ο μάθημα

La cappella degli Scrovegni (detta anche dell'Arena o dell'Annunciata) è un luogo di culto cattolico che si trova nel centro storico di Padova e ospita un celeberrimo ciclo di affreschi di Giotto dei primi anni del XIV secolo, considerato uno dei capolavori dell'arte occidentale.

 L'Incontro di Anna e Gioacchino alla Porta d'Oro
è un affresco (200x185 cm) di Giotto, databile al 1303-1305
 εμπειρική προοπτική, όγκος, συναισθήματα

L'Ultima Cena è un dipinto parietale a tempera grassa (e forse altri leganti oleosi) su intonaco^[1] (460×880 cm) di Leonardo da Vinci, databile al 1495-1498 è conservato nell'ex-refettorio rinascimentale del convento adiacente al santuario di Santa Maria delle Grazie a Milano.
προοπτική
απόδοση τρσδιάστατου χώρου σε δισδιάστατο μέσον, το μουσαμά ή τον τοίχο
σημείο φυγής

La Venere dormiente, nota anche come Venere di Dresda, è un dipinto a olio su tela (108,5x175 cm) di Giorgione, databile al 1507-1510 circa e conservata nella Gemäldegalerie di Dresda.

μια γυμνή κοπέλα ζωγραφίζεται στο εργαστήριο και "επικολλάται" στο τοπίο
το πρώτο ξαπλωμένο γυμνό
το τοπίο στο φόντο "μιμείται" τις γυναικείες καμπύλες
εντελώς επινοημένο τοπίο
Venus denotes not the act of love but the recollection of it
 "the genre of erotic mythological pastoral"
ερωτικό μυθολογικό βουκολικό είδος πίνακα
τον τελείωσε ο Τιτσιάνο μετά το θάνατο του Τζορτζόνε

Andrea Pozzo
 The trompe l'œil ceiling of Sant'Ignazio.
 Chiesa di Sant'Ignazio di Loyola in Campo Marzio
μπαρόκ
ιλουζιονιστικός πίνακας
"διαλύει" την πραγματική επιφάνεια και δημιουργεί έναν επιβλητικό θόλο, ανοιχτό στον καθαρό ουρανό
ο Χριστός & η Παρθένος καλωσορίζουν τον Ιγνάτιο στους ουρανούς

άποψη του Ντελφτ   1659-62
Gezicht op Delft is een van de bekendste schilderijen van de 17e-eeuwse Hollandse meester Johannes Vermeer. Het doek hangt in het Mauritshuis in Den Haag.
οπτικότητα
πιστότερη αληθοφάνεια
απαιτείται η ανθρώπινη παρουσία

Canaletto,  
Bacino di San Marco,    1738
 olio su tela,
η φύση ακόμη δεν αξίζει να απεικονιστεί
τοπιογραφία

(Le Bain Turc)   1862
 is an oil painting
 by Jean-Auguste-Dominique Ingres.
AETATIS LXXXII    τον ζωγράφισε σε ηλικία 82 ετών...
εκθειάζει τη γυναίκα & ταυτόχρονα την υποβαθμίζει

\

Roger délivrant Angélique
est un tableau peint par Jean-Auguste-Dominique Ingres en 1819, inspiré d'un chant du Roland furieux de l'Arioste.
 (η Αγγελική με το βρογχοκήλη!;!; )
βρισκόταν στο διάδρομο που οδηγούσε στο δωμάτιο του θρόνου του Λουδοβίκου ΙΗ' [1814-5]

"ακόμη και ο καπνός πρέπει να εκφραστεί με γραμμές, 
το χρώμα είναι απλώς στολίδι για τη ζωγραφική..."

Le Radeau de La Méduse est une peinture à l'huile sur toile, réalisée entre 1818 et 1819 par le peintre et lithographe romantique français
Théodore Géricault (1791-1824).
ρομαντικός πίνακας, αλλά με ρεαλιστικά στοιχεία
π.χ. σώματα μη εξιδανικευμένα
καραβατζιανός φωτισμός
το πεθαμένο αγόρι είναι όμορφο σαν Μελέαγρος [ο κεντρικός ήρωας των διηγήσεων για τον Καλυδώνιο Κάπρο]
το θέμα: πραγματικό, σύγχρονο γεγονός
όλη η πραγματικότητα αποκαλύπτεται φρικτή
ελπίδα / απελπισία       ζωή / θάνατος
μεγάλο μέγεθος του πίνακα  491 × 716 cm  αυξάνει την εκφραστικότητα
 η ζωή στην αντιφατικότητά της
ένας ρεαλισμός καθόλου μίμηση της πραγματικότητας
άρνηση της τέχνης ως κάθαρσης
στον πίνακα παρατηρούμε κίνηση ΠΡΟΣ ΤΑ ΠΙΣΩ παρότι στο συνθεσιακό σχήμα οι φιγούρες σχηματίζουν μία ανερχόμενη μάζα

Ο Ζερικό πέθανε 32 χρονών... 

 The death mask grasps the moment of death and expresses the final emotion of the deceased. The different faces of death exhibit pain, grimmness or fatique and sometimes relief, hope or great confidence.

 “Portrait of a Woman Suffering from Obsessive Envy (The Hyena)” 1822

ο Ζερικό νεκρικές μάσκες, μάσκες τρελών...

Με το Ζερικό έχουμε την αρχή όλων των μετατοπίσεων - αλλαγές στον τρόπο που βλέπουμε τα πράγματα
ακόμη και στην ακαδημαϊκή ζωγραφική

ο όρκος των Ορατίων
Le Serment des Horaces est un tableau du peintre français
  Jacques-Louis David, 
achevé en 1785. Ce tableau est considéré comme un des chefs-d’œuvre du néoclassicisme
νεοκλασικισμός
πατριωτισμός / αυτοθυσία για την πατρίδα
κυριαρχία του σχεδίου
ο σκοτεινός χώρος διατηρείται

The central point of the hand clasping the swords is placed in front of the vanishing point of the perspective scheme,
προοπτική