Θέματα αισθητικής: Α3 Ιστορία τέχνης της μεσαιωνικής Ευρώπης

διδάσκουσα Καλλιρόη Λινάρδου
χειμερινό εξάμηνο 2018-2019

σημειώσεις: Εμμανουήλ Νίνος

μνημειακή ζωγραφική μέσης βυζαντινής 843-1204
(από το θρίαμβο τηε Ορθοδοξίας μέχρι την Άλωση από τους Φράγκους)

ένθρονη βρεφοκρατούσα, Αγία Σοφία, 867
εύσαρκες μορφές, πλάθονται με χρώμα παρά με τη γραμμή

στην περιφέρεια του τρούλου η Παναγία πλαισιωμένη από δύο αγγέλους
και τους 12 αποστόλους

Ανάληψη, τρούλος Αγία; Σοφίας, Θεσσαλονίκης,

γλυκοφιλούσα, ιερό Νέου Τοκαλί

Χριστός ένθρονος & Λέων Ζ, Αγία Σοφία

βρεφοκρατούσα με αυτοκράτορες Μεγάλο Κωνσταντίνο & Ιουστινιανό

γέννηση, Όσιος Λουκάς

νιπτήρ, Όσιος Λουκάς

αποκαθήλωση, κρύπτη Οσίου Λουκά

στη μονή του Οσίου Λουκά κυριαρχούν οι μεμονωμένες μορφές,
κυριαρχεί το σχέδιο
αδιαφορία για την απόδοση αναλογιών
μεγάλα εκφραστικά μάτια

Νέα Μονή Χίου
η τεχνική των ψηφιδωτών έχει σαφή ζωγραφικό χαρακτήρα

Ανάσταση, Μονή Δαφνίου
επιστροφή στις αρχές της αρχαίας ζωγραφικής
συνασθηματική εμπλοκή των πρωταγωνιστών

προσευχή τηε Άννας / ευαγγελισμός του Ιωακείμ
δευτερεύων θεομητορικός κύκλος

Παναγία δεομένη, Αγία Σοφία Κιέβου

νάρθηκας Παναγίας Χαλκέων, Δευτέρα Παρουσία

ανάληψη Aγια Σοφία Αχρίδας
ascension, St Sophia, Ohrid
Црква Света Софија

δυναμισμός των μορφών & ψυχολογική τους εγρήγορση

εξόφθαλμη, βλάσφημη ομοιότητα χαρακτηριστικών προσώπου
Ρογήρου Β' και Χριστού
La Martorana,
Santa Maria dell’Ammiraglio
San Nicolò dei Greci
PALERMO

δέησις του κτήτορα του ναού, Γεωργίου Αντίοχου στην Παναγία
La Martorana

Άγιος Παντελεήμων, Νερέζι
ιδρύθηκε το 1164
κομνήνεια ζωγραφική
επιτάφιος θρήνος
ενδιαφέρον για την αποδοση του ανθρώπινου συναισθήματος
πάθος
συναισθηματική εμπλοκή
εκφραστικές συσπάσεις του προσώπου
λύγισμα του κορμιού

Giotto di Bondone
Compianto sul Cristo morto, Cappella degli Scrovegni, Padova
περίπου 1305

Η Μεταμόρφωση, Άγιος Νικόλαος Κασνίτζη, Καστοριά (1170 - 80)

Τοιχογραφία με τον Ασπασμό της Μαρίας και της Ελισάβετ, 1191, Κουρμπίνοβο, Άγιος Γεώργιος

ανορθόδοξη επιμήκυνση
μικροσκοπικά κεφάλια
ταραχώδης πτυχολογία
νευρική ζωντάνια
ψυχολογική εγρήγορση

Άγιος Ιερόθεος, Μεγάρων
μαλακή πλαστικότητα
αρμονικά χαρακτηριστικά
ήρεμη έκφραση
πολύχρωμο αισθητικό αποτέλεσμα

φιλοξενία του Αβραάμ
c. 1180
επαγγελία ια τη γέμμηση του Ισαάκ
βιβλίο τῆς Γενέσεως (18,1 ἑξ.)
παρεκκλήσι Παναγίας, Μονή Αγ. Ιωάννη Θεολόγου, Πάτμος

βυζαντινές μεταμορφώσεις του κλασικού

ο Ιωνάς με γενειάδα σαν τον αρχαίο Ωκεανό, ή τον Πρωτέα

λευκοντυμένη σαν Ρωμαία κυρία
χωρίς μαφόριο

525-550 (circa)
πλάκα διπτύχου από την περιοχή του Μαρμαρά
σήμερα στο βρετανικό μουσείο

επιγραφή: "ΔΕΧΟΥ ΠΑΡΟΝΤΑ ΚΑΙ ΜΑΘѠΝ ΤΗΝ ΑΙΤΙΑΝ"
= "receive the suppliant despite his sinfulness"
CORMACK Robin Cormack, Byzantine art, Οξφόρδη, εκδόσεις OUP, 2000, pp. 46-47

απόλυτα φυσιοκρατική απόδοση του προσώπου
παρά τις πλούσιες πτυχώσεις, σωματικότητα,
παρότι χαμηλό ανάγλυφο πάχους 9 χιλιοστών
το μεγαλύτερο βυζαντινό ανάγλυφο από ελεφαντόδοντο
41 εκ. ύψος / 14 εκ. πλάτος

The icon of Annunciation from the Church of St Climent
in Ohrid, North Macedonia
14ος αιώνας

δύο γυμνοί Άτλαντες στηρίζουν τη στέγη του θρόνου του οικίσκου της Παναγίας
VELMANS Tania Velmans, Η συναρπαστική ιστορία των εικόνων,
μτφρ. Μαριλία Κοσμοπούλου Αθήνα, εκδόσεις Ωκεανίδα, 2006, σ. 307

7ο μάθημα 30 Νοεμβρίου 2018

The Godescalc Evangelistary,
Godescalc Sacramentary,
Godescalc Gospels, or
Godescalc Gospel Lectionary
(Paris, BNF. lat.1203)
https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b6000718s/f1.item
σε υψηλή ανάλυση από την Ε.Β.Γ.

is an illuminated manuscript made by the Frankish scribe Godescalc and today kept in the Bibliothèque nationale de France. It was commissioned by the Carolingian king Charlemagne and his wife Hildegard on October 7, 781 and completed on April 30, 783.^[1] The Evangelistary is the earliest known manuscript produced at the scriptorium in Charlemagne's Court School in Aachen.

The Gospels of St. Medard de Soissons
(Paris, Bibliothèque Nationale, MS lat. 8850)
is a 9th-century illuminated manuscript and is a product of the Court School of the Carolingian Renaissance. The codex was produced before 827 when it was given to the church of St. Medard de Soissons by Louis the Pious and his wife, Judith. It remained in Soissons until the time of the French Revolution. The book contains the Vulgate text of the four gospels, Eusebian canon tables, and other prefatory texts.

https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b8452550p/f1.planchecontact
σε υψηλή ανάλυση από την Ε.Β.Γ.

Utrecht Psalter Annotated Edition - Universiteit UtrechtΤο Ψαλτήρι της Ουτρέχτης, άλλο δείγμα της «σχολής της Reims»,

χρονολογείται μεταξύ 816-823, σήμερα στην Πανεπιστημιακή βιβλιοθήκη
της Ουτρέχτης.

http://www.utrechtpsalter.nl/#digital-edition
σε υψηλή ανάλυση από την Πανεπιστημιακή βιβλιοθήκη
της Ουτρέχτη

4ο μάθημα 02 Νοεμβρίου 2018

Chiesa di Santa Maria foris portas

Castelseprio in provincia di Varese
a significant Lombard town in the early Middle Ages, before being destroyed and abandoned in 1287
50 km northwest of Milan.
Hidden for centuries, the frescoes were only rediscovered in 1944.